John Fitzgerald Kennedy, który był prezydentem Stanów Zjednoczonych w latach 60. XX wieku, wygłosił słynne słowa, które stanowią przestrogę dla ludzkości: „Ludzkość musi zakończyć wojnę, inaczej wojna zakończy ludzkość.” W dzisiejszych czasach przywódcy państw starają się unikać konfliktów zbrojnych, dając pierwszeństwo rozwiązywaniu kryzysów za pomocą metod pokojowych, takich jak negocjacje. Niemniej jednak, istnieją sytuacje, gdy strony zaangażowane w konflikt nie są skłonne do rozmów i nie widzą możliwości pokojowego rozwiązania sporu, co może prowadzić do wybuchu konfliktów zbrojnych.
Warto zwrócić uwagę, że na przestrzeni dziejów ludzkość doświadczyła wielu tragicznych wojen i konfliktów, które pozostawiły trwałe piętno na historii i przypomniały nam, jak destrukcyjne mogą być skutki braku pokoju. Dlatego też utrzymanie pokoju i prewencja konfliktów stają się priorytetem dla społeczności międzynarodowej.
Konflikty międzynarodowe stanowią istotny aspekt stosunków międzynarodowych. Są to sytuacje, w których co najmniej dwie państwa, organizacje międzynarodowe lub grupy społeczne angażują się w spory, które mają charakter międzynarodowy, a rozwiązanie tych sporów wymaga negocjacji, mediacji, czy nawet użycia siły. Przyczyny konfliktów międzynarodowych są różnorodne i obejmują:
- Terytorium i granice: spory terytorialne często wynikają z niejasności lub konkurencji o granice państw. Przykładem jest konflikt między Indią a Pakistanem o Kaszmir.
- Zasoby naturalne: konflikty mogą wyniknąć z rywalizacji o dostęp do zasobów naturalnych, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny czy woda. Przykładem jest spór między Sudanem i Południowym Sudanem o zasoby ropy naftowej.
- Polityka i ideologia: rozbieżności w kwestiach politycznych i ideologicznych mogą prowadzić do konfliktów międzynarodowych. Przykładem jest zimna wojna między Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim.
- Religia i etniczność: spory religijne lub etniczne często stanowią źródło konfliktów, jak na przykład konflikty w Bośni i Hercegowinie czy na Bliskim Wschodzie.
- Polityka terytorialna i wpływy: wpływy i chęć zagarnięcia terytorium innych państw mogą prowadzić do konfliktów, jak miało to miejsce w przypadku aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku.
Współcześnie demokratyczne państwa przykładają ogromną wagę do zabezpieczenia swojego terytorium i obywateli w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa. Jednocześnie nie pozostają biernymi wobec potencjalnych konfliktów czy sytuacji kryzysowych w innych krajach. Starają się działać zarówno na rzecz swojego bezpieczeństwa, jak i niesienia pomocy obszarom dotkniętym konfliktami. Jednym z krajów, które często angażuje się w interwencje militarne w różnych obszarach świata, są Stany Zjednoczone.
W przypadku zagrożeń międzynarodowych, organizacje międzynarodowe odgrywają kluczową rolę. NATO (Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego), jako sojusz polityczno-wojskowy, podejmuje działania w celu zapewnienia obronności i bezpieczeństwa swoich członków. Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) z kolei koncentruje się na niesieniu pomocy humanitarnej w obszarach konfliktów, dostarczając leki, personel medyczny i pomoc ubogim.
Unia Europejska (UE) również dąży do zaangażowania się w rozwiązywanie konfliktów zbrojnych i udzielania pomocy humanitarnej. Mimo że UE próbowała wcześniej utworzyć swoje jednostki wojskowe, takie jak unijne siły szybkiego reagowania, obecnie bardziej skupia się na aspektach gospodarczych i cywilnych. Niemniej jednak, żołnierze z państw członkowskich UE biorą udział w misjach wojskowych i cywilnych na całym świecie, zwłaszcza w Afryce Północnej i na Bałkanach.
Każda misja organizowana przez UE otrzymuje specjalną nazwę, na przykład operacja wojskowa w Macedonii w 2003 r. była znana jako „Concordia”, a misja w Demokratycznej Republice Konga nazywała się „Artemis” (2003 r.). Warto zaznaczyć, że operacje te są finansowane przez państwa członkowskie UE i rozpoczynane na oficjalną prośbę zainteresowanego państwa.
Aktualnie na terytorium Europy trwa konflikt wojenny – jest to wojna w Ukrainie. Konflikt rosyjsko-ukraiński 24 lutego 2022 r. przerodził się w pełnoskalową wojnę. Została ona poprzedzona rosyjskim żądaniem wykluczenia możliwości dalszego poszerzania NATO i redukcji potencjału militarnego sojuszu w Europie Środkowo-Wschodniej do stanu sprzed 1997 roku. Inwazja Rosji na Ukrainę stanowi naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych. Zgodnie z prawem międzynarodowym stanowi zbrodnię agresji, która może być ścigana na mocy jurysdykcji uniwersalnej.